Amerika Syarikat telah menjadi sebuah Republik Pisang

ANGOLA, Haiti dan Kemboja adalah "Republik-republik Pisang" : negara-negara yang kedaulatan undang-undang tercemar kerana seorang lelaki atau wanita atau kumpulan yang berusaha untuk menghebatkan dirinya.

Terdapat tambahan baharu dalam senarai ini: Amerika Syarikat (AS). Sebagai salah satu demokrasi dunia paling tua dan paling berbangga, penurunan taraf negara yang menjolok mata ini merupakan hasil kerja satu orang. Namanya ialah Donald Trump dan beliau ialah presiden ke-45.  Seorang bintang pertunjukan realiti televisyen, penipu dan bigot, Trump telah "mengicaukan"  prinsip-prinsip negaranya -- seperti dihuraikan oleh Perisytiharan Kemerdekaan, Perlembagaan dan Perisytiharan Hak -- untuk menjadi sampah.

Sudah tentu, beliau dapat bantuan. Beliau dapat upaya dengan bantuan sekumpulan lelaki dan wanita yang dikenali sebagai "Republikan." Pada tahun-tahun akan datang, ketika mana ahli-ahli sejarah meneliti bencana iaitu Kepresidenan Trump, menelusuri trajektori neofasis yang mengecewakan, salah satu daripada tarikh penting adalah pembebasannya oleh Senat AS daripada dakwaan pemecatan kerana salah guna kuasa dan menghalang Kongres pada 5 Februari 2020. Orang Amerika telah menunjukkan bahawa jawatan tertinggi di negara itu dan merupakan orang paling berkuasa di dunia -- Kepresidenan -- yang boleh dimanipulasi untuk keuntungan peribadi, dan elit politik mereka secara aktif membantunya.

Di seberang Atlantik pula, seorang badut bekas pelajar Eton, seorang wartawan upahan bermutu rendah yang bertukar menjadi ahli politik, Boris Johnson telah memperjudikan Brexit dan bukan hanya melambungkan dirinya ke 10 Downing Street tetapi juga mempengaruhi  kelas-kelas pekerja UK untuk mengundi berlawanan daripada kepentingan mereka sendiri.

Keanggotaan Kesatuan Eropah (EU) adalah lebih daripada hanya mengenai pasaran bersama dan pergerakan bebas. Ia mengehadkan, tetapi itulah secara tepat, peranannya: semua anggotanya menerima peraturan EU bagi mewujudkan keyakinan dan seterusnyan suasana bagi perdamaian dan juga pembangunan di benua mereka.

Kesemua itu sekarang telah tercampak keluar dari tingkap.

Jika orang Amerika utara yang mahu "Jadikan Amerika Hebat Semula"  sedang hidup di Republik Pisang -- sepupu-sepupu British mereka yang mahu "mengawal semula" melalui Brexit wujud dalam suatu tayangan semula budak mewah "Downtown Abbey" berpintas dengan "1917" dan "Raj Quartet."

Apakah yang sedang berlaku? Bagaimanakah demokrasi-demokrasi berabad lamanya menjadi begitu rapuh dan merosakkan diri sendiri?

Pertama: Ketidaksamaan telah berada di luar kawalan. Dasar-dasar ekonomi tiris ke bawah yang dilancarkan oleh Ronald Reagan dam Margaret Thatcher pada lewat 1970/80 telah menggerakkan anjakan besar-besaran dalam kemakmuran dari para pekerja dan kelas menengah kepada pemilik dan pemegang saham. Gaji sebenar membeku dan dasar-dasar cukai yang memberi manfaat kepada penerima dividen tidak dijana oleh usaha mereka sendiri.

Selanjutnya, pemimpin-pemimpin yang lebih tengah (seperti Bill Clinton, Tony Blair dan Barrack Obama) mengekalkan dasar-dasar sama. Dan angka tidak menipu.

Apabila Thatcher memperoleh kuasa pada tahun 1979, industri pembuatan menggaji 6.8 juta rakyat --pada 2016 telah menurun 2.6 juta. Pada tahun 3017, tiga individu terkaya AS secara keseluruhan memiliki lebih kekayaan daripada 50 % bahagian bawah penduduk negara -- 160 juta orang. Koefisien Gini (suatu ukuran ketidaksamaan) melonjak di kedua-dua bahagian Atlantik.

Lagipun, kemunculan media sosial membolehkan maklumat palsu dan demagogi disebarkan dengan cepat dan tidak terhalang, meminda wacana dan mood nasional hampir sewenang-wenangnya.

Sementara itu, minoriti etnik dan agama serta juga wanita -- sewajarnya -- diwakili dalam kehidupan dan budaya awam Barat.

Bagaimanapun, kegagalan elit Inggeris-Amerika menangani ketidaksamaan tersebut membawa kepada kelas-kelas pekerja majoriti kulit berasakan bahawa pemimpin mereka lebih berminat terhadap permainan politik identiti daripada melindungi mereka.

Pada waktu sama, krisis pelarian yang muncul di Timur Tengah dan Afrika Utara (di AS, krisis pelarian adalah utamanya dari Amerika Latin) meningkatkan keresahan orang kulit putih kerana bimbang terpinggir di negara mereka sendiri.

Keadaan ini memberi peluang pada Trump dan lain-lain demagog untuk muncul. Ketidaksamaan ekonomi dan rasa tidak selamat budaya menggerakkan dorongan nativis orang kulit putih.

Adalah tidak jelas jika golongan progresif boleh menumpulkan gelombang ini (Parti Buruh pimpinan Jeremy Corbyn gagal teruk) dan kelam-kabut di kaukus Parti Demokratik Iowa hanya menampilkan kesuraman ini.

Kita, di Asia Tenggara mesti belajar daripada kerapuhan demokrasi-demokrasi Atlantik Utara ini.

Mengetepikan kesilapan-kesilapan mereka -- demokrasi tetap masih cara terbaik untuk maju  -- terutama bagi negara-negara pelbagai kaum dan agama.

Apa yang penting ialah untuk mengelak diri kita daripada kesilapan-kesilapan Barat. Kita mesti menangani ketidaksamaan yang meningkat dalam masyarakat kita. Pertumbuhan saja tidak akan membawa kestabilan dan perdamaian.

Laporan Bank Dunia 2018 mendapati bahawa indeks Gini Indonesia bertambah buruk dari 30.0 pada tahun 1990-an kepada 38.1 pada tahun 2017. Singapura (45.8 pada tahun 2016), Malaysia (45.5 pada tahun 2008) dan Filipina   (44.4 pada tahun 2015), kesemuanya mempunyai indeks Gini melebihi 40: tanda-tanda ketidaksamaan pendapatan yang lebih tinggi.

Para pemimpin tidak mempedulikan tanda-tanda amaran seperti ini, yang akan mengancam mereka. Kita mesti melabur pada rakyat kita; keselamatan, kesihatan dan kemahiran mereka.

Selanjutnya, media sosial mesti ditundukkan. Ucapan kebencian dan posting provokasi sengaja mesti dibendung tanpa menggunakan tekanan yang tidak wajar.

Kerenggangan kaum dan agama yang jelas mesti diurus dengan amat cermat. Pendirian bersama perlu dicari -- atau dicipta -- antara komuniti majoriti dan minoriti kita.

Dan kita mesti kekal berhubungan: kedua-dua mempunyai maklumat terhadap isu-isu dan bersiap siaga menentamg mereka yang melakukan manipulasi terhadap perasaan tidak selamat kita.

Ia mungkin kelihatan seperti suatu tugas besar apabila bekas tuan kolonial kita dan model contoh telah gagal dengan kekecewaan Tiada pilihan lain. Kita tidak boleh menyertai  Amerika dan Britain dalam tempat buangan sampah sejarah.

---

* Ikuti Karim Raslan di Twitter @fromKMR / Instagram @fromkmr

** Kenyataan di dalam artikel ini adalah pandangan peribadi penulis dan tidak semestinya mencerminkan pandangan sidang pengarang Astro AWANI.