Inovasi KILAT 3000 UTeM, sistem ramalan petir untuk kurangkan risiko bencana

KUALA LUMPUR: Setiap kali ribut petir melanda, rakyat Malaysia sering menghadapi risiko bukan sahaja dari kilat itu sendiri, tetapi juga kemungkinan banjir kilat dan gangguan bekalan elektrik.


Justeru, Universiti Teknikal Malaysia Melaka (UTeM) kini tampil dengan satu inovasi yang berpotensi mengurangkan risiko itu iaitu KILAT 3000, sistem ramalan petir 3D masa nyata, dikenali rasmi sebagai RTL‑3D: KILAT.



Menangani Cabaran Kilat Malaysia

Menurut Pengurus Pusat Kecemerlangan Teknologi Pengurangan Risiko Bencana, UTeM, Prof Madya Mohd Riduan Ahmad, Malaysia tergolong antara negara dengan purata kilat paling tinggi di Asia Tenggara.

"Kilat yang tidak dijangka bukan sahaja membahayakan nyawa, malah boleh merosakkan harta benda, jaringan kuasa elektrik dan operasi industri.

"Projek KILAT 3000 dibangunkan untuk memberi amaran awal dan tepat tentang risiko petir, sekali gus menyokong keselamatan awam dan kestabilan tenaga negara.

“Dengan sistem ini, kita boleh memantau pembentukan kilat dalam awan dan memberi amaran lebih awal kepada pihak berkuasa serta masyarakat. Ia bukan sahaja mengurangkan risiko kemalangan, tetapi juga membantu dalam pengurusan tenaga,” katanya kepada Astro AWANI.



Bagaimana KILAT 3000 Berfungsi

Mohd Riduan berkata, Sistem RTL‑3D KILAT menggunakan rangkaian penderia kilat berfrekuensi tinggi yang mampu mengesan lokasi caj elektrik dalam awan.

Katanya, data itu kemudian diproses menggunakan algoritma kecerdasan buatan (AI) untuk membina peta 3D sesaran elektrik awan secara masa nyata.

"Selain itu, projek ini turut menjalankan eksperimen “rocket-triggered lightning”, kaedah yang menggunakan roket untuk merangsang kilat dan membolehkan penyelidik mengukur arus petir secara langsung.

"Dengan teknologi ini, KILAT 3000 mampu meramalkan lokasi petir dengan resolusi beberapa ratus meter secara tepat untuk kawasan bandar dan luar bandar," ujarnya.



Manfaat Kepada Masyarakat dan Industri

KILAT 3000 direka untuk memberi amaran awal kepada pihak berkuasa, syarikat tenaga dan komuniti awam seperti nelayan, sekolah, serta majlis perbandaran.

Mohd Riduan menyatakan, dengan sistem amaran awal, mereka boleh mengambil langkah pencegahan sebelum ribut petir berlaku, termasuk menghentikan operasi berisiko dan mengalih sumber kuasa sementara.

“Dengan pembangunan sistem RTL‑3D KILAT, kita bukan sekadar meramalkan kilat, tetapi memberi komuniti dan pihak berkuasa kuasa amaran awal yang boleh menyelamatkan nyawa dan harta benda.

“Teknologi ramalan petir dalam tiga dimensi membolehkan kita mengesan sesaran caj elektrik dalam awan secara masa nyata, satu pendekatan yang belum dipraktikkan secara meluas di rantau ini.

“KILAT 3000 bukan hanya projek penyelidikan; ia adalah infrastruktur risiko bencana pintar yang boleh diterapkan di bandar, luar bandar dan komuniti pesisir bagi mengurangkan kesan ribut petir dan banjir kilat.

“Kami melihat masa depan di mana data petir masa nyata digabungkan dengan sistem grid pintar dan amaran awal — untuk menjadikan Malaysia lebih tahan bencana dan bersedia menghadapi fenomena ekstrem alam sekitar," katanya.



Pengiktirafan dan Masa Depan

Inovasi KILAT 3000 telah dipersembahkan dalam Year-2 International Lightning and Disaster Symposium 2025, menarik minat pelbagai pihak termasuk TNB dan Jabatan Meteorologi Malaysia.

Penyelidik UTeM optimis sistem ini akan menjadi sebahagian daripada amaran bencana pintar nasional, yang bukan sahaja menambah keselamatan awam tetapi juga menyokong agenda mobiliti lestari dan infrastruktur pintar di Malaysia.

Dengan inovasi seperti KILAT 3000, Malaysia kini semakin bersedia menghadapi ancaman kilat dan bencana berkaitan hujan lebat, sambil membina jaringan pemantauan cuaca yang lebih pintar dan lestari untuk masa depan.