MALAYSIA seringkali dilanda bencana terutama sewaktu musim tengkujuh. Manakala, kejadian tersebut membawa bencana dan kerugian.

Keperluan pengurusan risiko secara holitistik perlu dilaksanakan untuk pengurusan bencana yang lebih mampan untuk jangka masa panjang.

Ini termasuk pengurusan digital maklumat sebelum, semasa dan pasca bencana.

Kementerian Komunikasi Digital (KKD) menerusi menterinya Fahmi Fadzil juga memaklumkan penyaluran bantuan kepada rakyat yang ditimpa bencana, membuat hebahan menerusi komunikasi SMS dengan kerjasama syarikat telekomunikasi di samping menggiat penggunaan penyebaran media massa.

Pengurusan maklumat digital terkait dengan sistem pengurusan maklumat pangkalan data digital bencana.

Ianya boleh digerakkan secara sistematik menerusi penyebaran maklumat terancang sebelum terjadinya bencana seperti garis panduan sebelum, semasa dan selepas untuk mengurus bencana alam seperti banjir, kebakaran hutan dan tanah runtuh dengan lebih berkesan.

Satu garis panduan daripada pihak berkuasa berinfo grafik dikeluarkan untuk penduduk tempatan dan kawasan-kawasan yang terdedah kepada bencana alam seperti air hujan dan tanah runtuh sebelum, semasa dan selepas banjir.

Pangkalan data digital maklumat bersepadu mempunyai rangka kerja yang bersesuaian untuk pengurusan bencana alam.

Ini termasuklah garis panduan, serta tindakan yang perlu dilakukan oleh orang awam untuk pengurusan bencana yang lebih berkesan.

Pangkalan data tersebut juga diintegrasikan dengan maklumat orang ramai, kawasan berpotensi bencana, serta panduan  keselamatan pengurusan banjir secara holistik.

Malaysia perlu berinovasi dan memperbaiki sistem pengairan untuk mengekang banjir seperti melebar dan mendalamkan kawasan sungai dan perparitan di sesebuah kawasan terdedah kepada banjir.

Di Australia, sistem amaran banjir untuk sungai melibatkan Biro Meteorologi (BoM), yang menyediakan ramalan ketinggian air sungai di lokasi tertentu kepada pihak berkuasa yang berkaitan dan kepada orang ramai melalui media penyiaran dan laman web BoM.

Kerajaan tempatan atau Perkhidmatan Kecemasan Negeri di Australia kemudian mentafsir ramalan BoM untuk menyediakan maklumat tempatan tentang kawasan yang mungkin terjejas.

Ini termasuklah maklumat kemudahan logistik, maklumat tempat perlindungan sementara, potensi impak bencana dan nasihat tindakan kepada mereka yang berisiko menghadapi bencana.

Mesej juga disebarkan ke seluruh masyarakat, terutamanya melalui rangkaian peribadi atau tidak formal.

Media sosial (contohnya, Facebook, Twitter) hampir pasti akan memainkan peranan yang semakin penting pada masa hadapan.

Ini juga akan menimbulkan cabaran untuk mendapatkan maklumat yang tepat.

Di Malaysia cadangan kepada pangkalan data digital sistem maklumat bersepadu  boleh digerakkan termasuklah penyebaran informasi secara automasi kepada semua rakyat secara inklusif.

Pangkalan data tersebut menyediakan platform digital untuk menyebarluaskan informasi maklumat digital kepada rakyat dengan jelas, tepat dan mudah difahami.

Pertama, reka bentuk mesej amaran digital harus menunjukkan apakah ancaman itu, tindakan yang perlu diambil, oleh siapa dan bila, dalam bahasa yang mudah difahami, penerangan yang jelas dan konsisten.

Amaran informasi digital juga perlu berfokus pada peribadi bagi mereka yang berisiko sama ada individu, agensi atau perniagaan.

Ini termasuk maklumat digital sukatan pengukuran  ketinggian sungai yang terlampau ditentukan untuk menunjukkan kawasan yang diliputi oleh banjir, kedalaman dan kelajuannya dari segi tanda tempat yang berkaitan kawasan lokasi tempatan.

Seterusnya, ini memerlukan pemahaman terhadap sistem sungai atau perairan yang berkaitan.

Kedua reka bentuk maklumat sistem informasi digital harus tepat.

Memandangkan amaran adalah ramalan, pasti terdapat beberapa ketidakpastian.

Justeru, ralat kesalahan perlu dikurangkan oleh sistem yang berintegrasi dengan teknologi IR 4.0 seperti internet benda dan algoritma kepintaran buatan.

Ketidakpastian juga boleh timbul daripada pembinaan dan perkataan mesej amaran digital itu sendiri kepada pelbagai golongan di antara muda dan tua, di bandar dan di luar bandar. 

Ketiga, reka bentuk informasi maklumat digital ia harus bertepatan pada masanya.

Ini bermaksud, amaran secara digital perlu memberi masa yang cukup untuk tindakan yang sewajarnya.

Ini merupakan salah satu cabaran besar terutamanya untuk kawasan banjir kilat.

Keempat, reka bentuk sumber maklumat berinformasi digital mesti boleh dipercayai.

Maklumat amaran secara digital lebih cenderung untuk diendahkan oleh rakyat jika ia datang daripada pelbagai sumber yang dipercayai terutama daripada sumber sahih kerajaan.

Kelima reka bentuk maklumat digital berinformasi bencana harus menjangkau khalayak yang sesuai.

Sebagai contoh khalayak untuk amaran lazimnya terdiri daripada banyak subkumpulan etnik, masing-masing mempunyai keperluan dan jangkaan sendiri, cara pilihan untuk menerima amaran, dan cara sendiri untuk mentafsir mesej.

Tiada satu pun sumber amaran digital difahami oleh, semua orang.

Sistem amaran maklumat digital berfungsi dengan baik apabila direka dengan teliti dan diperhalusi mengambil kira keperluan dan jangkaan pengguna.

Kesimpulannya, pihak kerajaan berserta, syarikat telekomunikasi dan swasta, perlu tingkatkan reka bentuk sistem maklumat digital urus bencana kepada rakyat secara holistik supaya ianya dapat dilaksanakan dengan cekap, pantas dan jelas secara bersepadu.

* Prof. Madya Ts. Dr. Shamsul Arrieya Ariffin ialah Pensyarah Kanan (Certified Design Thinking Professionals) Fakulti Seni, Komputeran dan Industri Kreatif, Universiti Pendidikan Sultan Idris.

** Artikel ini adalah daripada pandangan peribadi penulis dan tidak semestinya mewakili pandangan sidang pengarang Astro AWANI.