[KOLUMNIS] Ungku Aziz dan Indeks Sarong: Menelusuri realiti kemiskinan Malaysia sepanjang zaman

ISU kemiskinan telah lama menjadi sebahagian daripada perbahasan utama dalam pembangunan negara.

Namun begitu, hanya beberapa tokoh yang mendekati isu ini dengan ketekunan ilmiah dan keprihatinan sosial yang mendalam seperti Profesor Diraja Ungku Abdul Aziz.

Sumbangan beliau bukan sahaja mencorakkan pendekatan akademik terhadap kemiskinan, malah memperkenalkan kerangka analisis yang selari dengan budaya tempatan.

Antara sumbangan penting ialah Indeks Sarong, iaitu ukuran kemiskinan yang menonjolkan dimensi budaya dan masih relevan sehingga hari ini.

Pencetus inspirasi perubahan sosial

Ungku Abdul Aziz dilahirkan di London pada tahun 1922 dan dibesarkan serta mendapat pendidikan di Malaysia.

Pemilihan kerjaya dalam bidang akademik membolehkan beliau menumpukan perhatian terhadap pembangunan rakyat, terutamanya penduduk luar bandar yang membentuk sebahagian besar masyarakat

Malaysia pada awal kemerdekaan.

Pemikiran kritis dan keprihatinan terhadap golongan terpinggir meletakkan beliau sebagai tokoh yang memainkan peranan besar dalam membina asas kepada dasar pembangunan yang adil dan seimbang.

Ungku Aziz tidak menumpukan perhatian semata-mata kepada teori ekonomi konvensional, sebaliknya beliau turut mengkaji unsur-unsur budaya dan sosial yang mencerminkan keadaan sebenar masyarakat luar bandar.

Pendekatan bersepadu ini memperkukuh peranan beliau dalam membentuk dasar ekonomi yang berpaksikan keperluan sebenar rakyat.

Indeks Sarong sebagai ukuran

Indeks Sarong diperkenalkan sebagai ukuran mudah untuk memahami tahap kesejahteraan isi rumah luar bandar.

Nilai Indeks Sarong ditentukan dengan membahagikan jumlah kain sarung yang dimiliki oleh isi rumah dengan bilangan ahlinya.

Dalam kalangan masyarakat luar bandar, kain sarung melambangkan keupayaan untuk memenuhi keperluan asas selain makanan dan tempat tinggal.

Oleh itu, bilangan kain sarung mencerminkan kestabilan asas sesebuah isi rumah.

Kekurangan kain sarung menggambarkan kekangan ekonomi yang lebih luas, termasuk ketidakupayaan untuk memenuhi norma sosial dan budaya asas.

Indeks ini membawa makna yang lebih mendalam daripada sekadar pengukuran pendapatan, kerana ia menyentuh aspek sosial dan identiti komuniti.

Dimensi budaya dalam menilai kemiskinan

Pendekatan Ungku Aziz memberi penekanan terhadap kepentingan nilai budaya dalam menilai tahap kesejahteraan.

Dalam budaya Melayu, kain sarung bukan sekadar pakaian tetapi turut menjadi simbol maruah, identiti dan keselesaan dalam kehidupan seharian.

Pemerhatian terhadap pemilikan kain sarung membolehkan penilaian yang lebih menyeluruh terhadap aspek harga diri dan kelangsungan budaya.

Kaedah ini memperlihatkan bagaimana ukuran kesejahteraan boleh dibina berdasarkan penanda budaya yang dekat dengan kehidupan masyarakat.

Indeks Sarong menawarkan alternatif kepada ukuran statistik semata-mata dan membuka ruang kepada pendekatan pembangunan yang lebih berasaskan komuniti.

Sumbangan terhadap Dasar Pembangunan Negara

Pemikiran Ungku Aziz telah mempengaruhi penyusunan dasar-dasar utama negara, termasuk Rancangan Malaysia Kedua (RMK-2) yang memberi fokus kepada pembangunan ekonomi luar bandar, peluasan akses pendidikan dan pemerkasaan masyarakat.

Beliau menegaskan bahawa pendekatan pembangunan mesti bersifat komprehensif, dengan mengambil kira konteks budaya dan sosial komuniti sasar.

Beliau turut menggalakkan penubuhan koperasi di kawasan luar bandar sebagai mekanisme untuk memperkukuh ekonomi komuniti tani.

Koperasi dilihat sebagai saluran untuk meningkatkan pendapatan, memperbaiki kedudukan dalam rantaian nilai dan mengurangkan kebergantungan kepada pihak perantara.

Strategi ini memberi peluang kepada golongan berpendapatan rendah untuk terlibat secara langsung dalam ekonomi negara.

Warisan intelektual yang berterusan

Indeks Sarong menunjukkan bagaimana pendekatan Ungku Aziz menggabungkan nilai kemanusiaan dengan analisis ekonomi.

Penekanan terhadap maruah, identiti budaya dan kesejahteraan sosial telah mengubah cara memahami kemiskinan dalam kalangan ahli akademik dan pembuat dasar.

Pendekatan ini terus mempengaruhi wacana pembangunan yang lebih inklusif dan lestari.

Kaedah ini turut menyerlahkan pentingnya memahami kemiskinan daripada sudut pandang masyarakat sendiri.

Dalam konteks ini, Indeks Sarong menjadi alat pemikiran yang menekankan bahawa kesejahteraan tidak boleh diukur semata-mata melalui pendapatan, tetapi harus merangkumi nilai dan norma yang dihayati oleh komuniti.

Indeks Sarong dalam naratif kemiskinan masa kini

Dalam dunia yang semakin kompleks dan penuh ketidaksamarataan, pendekatan yang berpaksikan budaya seperti Indeks Sarong menjadi semakin penting.

Jurang pembangunan antara bandar dan luar bandar, tekanan kos sara hidup, serta cabaran pemodenan menuntut pendekatan dasar yang lebih sensitif terhadap keperluan sebenar rakyat.

Indeks Sarong memberikan kerangka pemikiran untuk menilai kesejahteraan secara lebih menyeluruh. Ia mengingatkan bahawa pembangunan tidak boleh mengabaikan dimensi budaya, rasa kekitaan dan kesinambungan sosial.

Dalam menghadapi cabaran globalisasi, pendekatan seperti ini menjadi benteng dalam memastikan pembangunan bersifat mampan dan berakar pada nilai tempatan.

Penutup

Profesor Diraja Ungku Abdul Aziz telah meletakkan asas kepada pemikiran pembangunan yang peka terhadap manusia dan budaya.

Indeks Sarong mencerminkan pendekatan unik dalam memahami kemiskinan melalui lensa masyarakat itu sendiri.

Sumbangan beliau memberi inspirasi kepada ahli akademik, penggubal dasar dan pelaksana program sosial untuk merangka dasar yang tidak sekadar berasaskan angka, tetapi turut mempertimbangkan nilai dan jati diri masyarakat.

Dalam usaha Malaysia mencapai kemajuan yang inklusif dan seimbang, warisan pemikiran Ungku Aziz terus relevan sebagai panduan.

Pembangunan yang berkualiti menuntut kefahaman mendalam terhadap kehidupan rakyat, dan inilah yang telah digariskan dengan jelas melalui sumbangan unggul beliau dalam bidang pembangunan sosioekonomi.

---

* Datin Seri Prof Dr Suhaiza Hanim Datuk Mohamad Zailani ialah Pengarah Pusat Pengajian Pembangunan Ungku Aziz (UAC), Universiti Malaya.

** ** Artikel ini merupakan pandangan peribadi penulis, dan/atau berdasarkan bidang yang dijalaninya, serta tidak semestinya mewakili pandangan sidang pengarang Astro AWANI.