KENYATAAN yang telah dibuat oleh Pengerusi Jawatankuasa Khas Pembaikan Sistem dan Undang-Undang Pilihan Raya (ERC) yang mencadangkan agar urusan pendaftaran dan pengurusan parti-parti politik dilaksanakan oleh Suruhanjaya Pilihan Raya Malaysia (SPR) dilihat sebagai satu lagi perkembangan reformasi pilihan raya yang amat baik.
Walaubagaimanapun, cadangan ini dilihat tidak disokong oleh parti UMNO, melalui kenyataan media Timbalan Presidennya, Dato’ Seri Mohammad Hasan. Ini merupakan perbezaan pendapat yang amat baik untuk dibincangkan.
Seperti yang telah dinyatakan oleh Dato’ Seri Mohammad Hasan, pendaftaran parti politik sekarang ini dilaksanakan oleh Jabatan Pendaftar Pertubuhan Malaysia (RoS) yang merupakan sebuah jabatan yang berada di bawah Kementerian Dalam Negeri.
Persoalannya, adakah amalan ini merupakan satu amalan yang baik (best practice) terutama dari segi aspek demokrasi dan politik?
Bagaimanakah pula amalan-amalan negara demokrasi maju yang lain?
Pertama, antara isu besar yang sering timbul adalah jabatan RoS ini yang berada di bawah Kementerian Dalam Negeri, yang semestinya bertanggungjawab penuh di bawah Menteri Dalam Negeri.
Isu pendaftaran Parti Pribumi Bersatu Malaysia (PPBM) pastinya segar dalam ingatan.
Sebelum PRU-14, parti PPBM gagal didaftarkan atas sebab-musabab yang telah dinyatakan.
Pasca PRU-14 selepas Pakatan Harapan berjaya mengambil alih pentadbiran kerajaan, PPBM boleh didaftarkan hampir secara serta merta.
Justeru, timbul keraguan di sini berkenaan integriti RoS.
Kita tolak dahulu siapa yang betul dan siapa yang salah. Pokoknya, isu ini adalah amat besar sehingga menyebabkan Pengarah RoS ditukar.
Jika dilihat amalan terbaik negara-negara demokrasi maju, urusan pendaftaran parti politik adalah terletak di bawah badan pengurusan pilihan raya.
Kanada, Australia, New Zealand dan banyak lagi negara meletakkan tanggungjawab ini di bawah badan pengurusan pilihan raya mereka.
Asas perkara ini cukup mudah, iaitu kerana parti politik adalah ‘aktor’ atau pemain dalam pilihan raya.
Justeru, wajarlah ia dikawal oleh badan pengurusan pilihan raya yang semestinya bebas, adil dan bertanggungjawab.
Di Kanada sebagai contoh, urusan pendaftaran parti politik diletakkan di bawah tanggungjawab Election Canada.
Parti politik harus menepati peraturan-peraturan yang telah ditetapkan bagi membolehkan parti tersebut didaftarkan dan boleh bertanding di dalam pilihan raya.
Antara syarat yang ditetapkan adalah seperti hal-hal berkaitan jumlah keahlian dan unsur-unsur pentadbiran lain seperti keanggotaan ahli jawatankuasa, nama parti dan lambang parti tersebut.
Selain mendaftar, Election Canada juga mempunyai kuasa untuk membatalkan pendaftaran sesebuah parti.
Antara sebab-sebab sebuah parti boleh dibatalkan pendaftarannya adalah seperti gagal menghantar laporan tahunan, gagal menghantar penyata kewangan tahunan, kegagalan mendeklarasi sumbangan-sumbangan yang diberikan kepada parti ataupun parti tersebut tidak aktif (tidak menghantar calon dalam 3 pilihan raya berturut-turut).
Hal yang sama turut dilaksanakan di negara Australia.
Australian Election Commission (AEC) juga diberi tanggungjawab mendaftar dan diberi kuasa untuk membatalkan pendaftaran atas kesalahan undang-undang pertubuhan yang dibuat oleh parti.
Amalan ini dilaksanakan kerana badan pengurusan pilihan raya dikatakan sepatutnya bertanggungjawab ke atas aktor-aktor yang terlibat dalam pilihan raya termasuklah parti politik.
Badan pengurusan pilihan raya lah yang sepatutnya menjadi penentu untuk membenarkan, atau tidak membenarkan sesebuah parti itu didaftarkan dan bertanding di dalam pilihan raya.
Apa yang pasti, ia juga semestinya akan menjadikan parti-parti politik ini lebih berdisiplin.
Memetik semula apa yang telah dikatakan oleh Dato’ Seri Mohammad Hasan, SPR merupakan pengadil di dalam pilihan raya.
Maka, adalah adil bagi SPR yang menentukan siapa yang dibenarkan bertanding di dalam pilihan raya mengikut garis undang-undang pendaftaran parti politik.
Malah, ia sebenarnya lebih adil daripada meletakkan tanggungjawab ini dibawah RoS yang bertanggungjawab kepada Menteri Dalam Negeri.
Ini juga semestinya menjadi kelegaan kepada RoS yang boleh menumpukan tanggungjawab kepada pertubuhan-pertubuhan yang lain.
Justeru, jika ini merupakan amalan terbaik oleh negara-negara maju, maka wajarlah juga Malaysia mengubah amalan yang dilakukan sekarang supaya menjadi lebih sempurna.
Benar, terdapat isu-isu yang wajar diberi perhatian terutamanya berkenaan isu keselamatan (cubaan pendaftaran parti ekstrimis atau parti yang dikaitkan dengan pengganas atau ajaran sesat), namun ini boleh diselesaikan di peringkat pentadbiran kerajaan.
Tanggungjawab ini dilihat lebih relevan diberikan kepada SPR lebih-lebih lagi jika Akta Pembiayaan Politik diterima nanti dimana sesebuah parti boleh dibatalkan pendaftaran jika melanggar mana-mana akta berkenaan pembiayaan politik.
Oleh yang demikian, cadangan yang telah dibuat oleh ERC merupakan satu cadangan yang wajar diberi pertimbangan oleh semua pihak. Ini merupakan langkah yang amat baik dalam penambahbaikan sistem dan undang-undang pilihan raya Malaysia.
Tambahan pula, cadangan ini hanya memberikan kuasa kepada SPR berkaitan pendaftaran dan mengawal parti-parti politik berdasarkan undang-undang berkaitan pertubuhan, dan bukannya mengawal isu-isu politik yang lain.
Semestinya, satu garis panduan dan undang-undang berkenaan pendaftaran parti politik yang jelas dan komprehensif ini perlu dibuat terlebih dahulu sebelum ianya dapat dilaksanakan.
Selain dapat mendisiplinkan parti politik secara lebih serius, cadangan ini juga dilihat mampu menjadikan sistem demokrasi di Malaysia adalah setaraf dengan amalan negara-negara demokrasi maju.
* Khairul Anwar Ahmad Nadzer merupakan pelajar sarjana Pusat Pengajian Perang Saraf Media dan Informasi, Fakulti Pengajian Komunikasi dan Media, UiTM.
** Artikel ini adalah pandangan peribadi penulis dan tidak semstinya mewakili pandangan sidang pengarang Astro AWANI.
Khairul Anwar Ahmad Nadzer
Tue Sep 10 2019
Setakat ini pendaftaran parti politik di Malaysia masih dikawal selia oleh RoS. - Gambar fail
Bayi lelaki berbalut kain ditemui dalam semak belakang surau di Manjung
Siasatan pihak polis mendapati bayi lelaki tersebut ditinggalkan dalam semak dan berbalut dengan kain.
‘UMNO bukan parti yang boleh ditendang, perlu kaji kedudukan dalam kerajaan’ - Dr Akmal
Dr Muhamad Akmal menyifatkan UMNO bukan sebuah parti yang boleh ditendang mengikut sesuka hati.
FBI dedah foto wartawan AS yang hilang di Syria sejak 2012
Gambar tersebut disunting bagi memberi gambaran kemungkinan rupa paras beliau pada usia 40-an.
AWANI Ringkas: Jelajah Dunia BWF 2024 di China
Ikuti rangkuman berita utama yang menjadi tumpuan sepanjang hari di Astro AWANI menerusi AWANI Ringkas.
Penjaja kecil rayu kekalkan tapak perniagaan di Dataran MBI
Pertimbangan daripada pihak MBI amat diharapkan bagi memberi peluang kepada mereka untuk berbincang dengan Datuk Bandar Ipoh.
Pusat hiburan operasi lebih masa, 78 ditahan positif dadah
Saringan awal air kencing yang dilakukan mendapati seramai 63 lelaki dan empat warga tempatan serta 11 lelaki warga asing positif dadah.
#AWANIRingkas 15 Disember 2024 | 9 AM
Berikut merupakan rangkuman berita setakat 9 pagi, 15 Disember 2024
1️⃣ Agenda reformasi PKR
2️⃣ Johor dan Pahang masih terjejas banjir
3️⃣ Jelajah Dunia BWF 2024 di China
#awaniringkas
1️⃣ Agenda reformasi PKR
2️⃣ Johor dan Pahang masih terjejas banjir
3️⃣ Jelajah Dunia BWF 2024 di China
#awaniringkas
AWANI Pagi: Khalwat & hak individu - Di mana batas penguatkuasaan?
Ikuti perbincangan mendalam #AWANIpagi bersama Presiden Persatuan Peguam Syarie Malaysia, Musa Awang yang akan mengupas isu prosedur tangkapan khalwat, hak individu, dan sejauh mana penguatkuasaan syariah dapat dilaksanakan dengan adil tanpa melanggar batas etika dan sensitiviti, Ahad ini jam 7.30 pagi.
Bayrou galas tugas berat satukan Perancis
Ketua Parti Modem berusia 73 tahun itu dilantik sembilan hari selepas Parlimen menggulingkan Michel Barnier.
Mengenang Ananda | Pembina negara: Memanfaat teknologi, menerjah kemajuan
Jejak peninggalan Ananda Krishnan kekal mengakar dibumi, tatkala menerjah langit. Beliau bukan hanya meluaskan empayar perniagaan, tetapi juga mengukuhkan landskap ekonomi negera - dengan aspirasi beliau menjadikan Malaysia sebuah negara maju dan moden.
Pesawat Qantas mendarat cemas di Lapangan Terbang Brisbane
Sebuah penerbangan domestik Qantas melakukan pendaratan cemas di Lapangan Terbang Brisbane, timur laut Australia pada Selasa.
Australia lulus undang-undang larang kanak-kanak guna media sosial
Berkuat kuasa penghujung 2025, individu berusia 16 tahun ke bawah akan dihalang daripada menggunakan platform seperti TikTok, Instagram, Snapchat, Facebook, Reddit dan X.
Kerajaan Australia batal cadangan undang-undang kawal maklumat salah
Kerajaan Australia secara rasmi menolak cadangan undang-undang yang akan mewajibkan syarikat media sosial untuk mengawal maklumat salah dan palsu di platform mereka.
Perniagaan Australia diwajibkan terima bayaran secara tunai
Perniagaan di Australia akan diwajibkan menerima bayaran secara tunai bagi barangan dan perkhidmatan penting di bawah mandat kerajaan.
Australia akan perkenal RUU haramkan remaja bawah 16 tahun guna media sosial
Pengharaman adalah secara menyeluruh walaupun pengguna menerima kebenaran daripada ibu bapa mereka.
Ahli farmasi warga Malaysia maut ditikam berulang kali di Melbourne
Seorang ahli farmasi warga Malaysia dibunuh di timur laut Melbourne, Australia pada Rabu lalu.
SOJC: Great Britain muncul juara kali keempat
Kemenangan skuad kendalian Jon Bleby itu ialah kali yang keempat selepas menjulang piala edisi 2015, 2018 dan 2019.
Raja Ilya selamat lahirkan bayi seberat 4.7kg di Australia, beri nama Royal Abraham
Raja Ilya meluahkan rasa syukur selepas menjalani pembedahan melahirkan bayi lelaki seberat 4.7 kilogram itu.
Kelayakan Piala Dunia: Australia musnahkan rekod sempurna Jepun
Gol sendiri Shogo Taniguchi memberi Australia kelebihan pada minit ke-58 tetapi kesilapan Camron Burgess menyelamatkan maruah Samurai Biru.
Australia minta rakyat tinggalkan Israel segera
Australia telah mengemas kini nasihat perjalanan untuk rakyatnya di Israel, menggesa mereka meninggalkan Israel dengan kadar segera.