ISU serangan ke atas Ukraine bukanlah satu isu yang baharu bagi penduduk dunia kerana acapkali ia digelar menyerupai ‘acara tahunan’ dari negara Rusia ke atas mereka.

Krisis yang berputik sejak runtuhnya blok Kesatuan Republik Soviet Sosialis (USSR) dan Pakatan Warsaw pada 1991 yang telah menyebabkan Ukraine bukan lagi di bawah pemerintahan Rusia kini .

Keruntuhan blok ini telah menyebabkan Ukraine kemudiannya diiktiraf sebagai negara berdaulat oleh Pertubuhan Bangsa-Bangsa Bersatu (PBB).

SEMUA MENGENAI KRISIS RUSIA-UKRAINE DI SINI

Dengan kedaulatan yang dimiliki, ini membolehkan Ukraine menyertai/berpihak kepada mana-mana pakatan keselamatan atau kesatuan dunia termasuklah Pertubuhan Perjanjian Atlantik Utara (NATO) mahupun Kesatuan Eropah (EU).

Ini sudah pasti menyebabkan Rusia ‘umpama duduk di atas daun’ kerana mereka akan hilang negara penyangga (buffer state) antaranya dengan sekutu NATO di Eropah yang telah jelas ditubuhkan untuk membendung pengaruh Rusia.

Akhirnya, kini Ukraine dibedal Rusia dan peristiwa ini disaksikan oleh negara-negara dunia.

Di saat Ukraine dihimpit, di manakah undang-undang antarabangsa?


Undang-Undang Antarabangsa

Usaha pembasmian dunia dari peperangan telah bermula sedari pasca Perang Dunia Pertama (1914-1918) di mana banyak entiti negara di dunia telah menandatangani ‘Pact of Paris on the General Treaty of Renunciation of war 1928’ atau juga dikenali sebagai Pakatan KellogBriand 1928.

Inisiatif ini gagal membendung konflik sehingga meletusnya Perang Dunia Kedua (1939-1945).

Usaha menjamin keamanan sejagat ini kemudian disambung dengan wujudnya Pertubuhan Bangsa-Bangsa Bersatu (PBB) di mana, ia bertepatan dengan Artikel 2(4) Piagam PBB yang menyatakan bahawa:

“Semua ahli PBB dilarang sama sekali dari mengenakan sebarang ancaman atau kekerasan ke atas kedaulatan negara lain dalam apa jua cara yang boleh ditafsirkan bercanggah dengan objektif penubuhan PBB.”

Sudah terang lagi bersuluh bahawa sebarang bentuk provokasi ancaman ke atas integriti negara lain sahaja sudah bercanggah dengan piagam PBB, apatah lagi mengarahkan angkatan tentera untuk masuk ke kawasan negara lain dengan mengangkat senjata tanpa kebenaran seperti mana Rusia memperlakukan Ukraine saat ini.

Ini hanya menunjukkan bahawa undang-undang antarabangsa masih mempunyai ‘lompong’ yang besar dalam mencegah konflik, peperangan dan pencerobohan ke atas keutuhan wilayah negara berdaulat.


Kelemahan Undang-undang Antarabangsa

Undang-undang antarabangsa tidak dapat lari dari sebarang kelemahan dalam membendung peperangan.

Ia disebabkan oleh ketidakwujudan kuasa agung, di mana tiada sebarang negara pun dibenarkan untuk mencabar kedaulatan negara lain kerana semua negara adalah sama rata di mata PBB.

Kedua, tidak wujud entiti ‘polis dunia’ di bawah ruang lingkup undang-undang antarabangsa yang boleh mengheret penjenayah perang mahupun pihak bertelagah ke muka pengadilan seperti mana undang-undang tempatan.

Selain itu, masalah juga timbul apabila pihak yang bertelagah itu datang dari negara-negara yang terdiri daripada Britain, Amerika Syarikat, China, Perancis dan Rusia, kesemuanya ahli tetap Majlis Keselamatan PBB.

Artikel 27(3) Piagam PBB, mengatakan bahawa:

“Segala keputusan yg dibuat oleh Majlis Keselamatan PBB mestilah seiring dgn undian 9 negara termasuk 5 ahli tetap PBB.”

Peruntukan undang-undang seperti ini sudah cukup untuk membolehkan ahli tetap PBB mahupun sekutu mereka menyalahgunakan kuasa yang ada demi kepentingan mereka sendiri.

Kelemahan ini sudah cukup parah untuk menatijahkan kepada beberapa siri peperangan kecil, apatah lagi kemungkinan berlakunya Perang Dunia Ketiga yang hanya menunggu masa untuk meletus diantara kuasa-kuasa besar dunia.


Kesimpulan

Artikel 24(1) Piagam PBB ada menyatakan bahawa pihak PBB bertanggungjawab dan memikul amanah dalam menjaga keamanan dan keselamatan sejagat.

Namun, apakah yang mampu dilakukan PBB ketika Ukraine dibantai Rusia?

Tidak wujudkah kaedah perundangan lain yang boleh digunakan untuk menghadapi ancaman Rusia dalam krisis ini?

Wajarkah kuasa-kuasa veto bagi ahli tetap Majlis Keselamatan PBB ini dikekalkan?

Sehingga soalan-soalan ini dapat dijawab, wajar untuk disimpulkan bahawa dalam konteks konflik Rusia-Ukraine, PBB telah gagal dalam menjamin keamanan dunia bagai parang buruk, tali sabut tidak tergolok.


* Muhammad Afiq Safly Nor Kazly adalah penolong penyelidik di Fakulti Syariah dan Undang-undang (FSU), Universiti Sains Islam Malaysia.

** Prof. Madya Dr. Mohd Hazmi Mohd Rusli adalah pensyarah kanan di FSU, USIM.

*** Kenyataan di dalam artikel ini adalah pandangan peribadi penulis dan tidak semestinya mencerminkan pandangan Astro AWANI.