Pilihan raya Turkiye: Ini fakta penting anda perlu tahu

LEBIH 64 juta rakyat layak mengundi dalam pilihan raya presiden dan parlimen Turkiye pada 14 Mei, yang menyaksikan Presiden Recep Tayyip Erdogan mendepani ujian paling mencabar dalam tempoh 20 tahun.

Pilihan raya ini turut melibatkan hampir lima juta pengundi kali pertama manakala jumlah warganegara Turkiye yang mengundi di luar negara mencecah 3.4 juta setakat 9 Mei lalu.

Berikut fakta yang anda perlu tahu mengenai pilihan raya dan sistem politik Turkiye:

Siapa calon utama?

Presiden Recep Tayyip Erdogan yang bertanding bagi mempertahankan jawatannya mewakili Parti Keadilan dan Pembangunan (AKP). Pertama kali dilantik sebagai Perdana Menteri pada 2003 sehingga menjadi Presiden pada 2014, beliau merupakan pemimpin Turkiye yang paling lama berkuasa.
Kemal Kilicdaroglu merupakan pemimpin parti sekular, Parti Rakyat Republikan (CHP). Digelar sebagai ‘Gandhi Kemal’ oleh media tempatan, beliau mendapat sokongan pihak pembangkang yang terdiri daripada enam parti yang bergabung untuk membentukkan Pakatan Kebangsaan.

Apa sistem politik yang diamalkan?

Rentetan daripada cubaan kudeta yang gagal pada 2016, Turkiye mengadakan referendum yang mengubah landskap politik negara itu daripada sistem parlimen kepada sistem presiden pada Julai 2018.
Pengaruh presiden turut diperluaskan selepas referendum pada 2017 yang membenarkan jawatan presiden memegang kuasa eksekutif.
Jawatan perdana menteri dimansuhkan dan peranan pemimpin negara digantikan dengan presiden.
Dalam sistem baharu, pengundi memilih presiden secara langsung.

Bila pilihan raya diadakan?

Turkiye mengadakan pilihan raya presiden dan parlimen secara serentak setiap lima tahun.
Pilihan raya pada 2023 yang pada awalnya dijadualkan pada 18 Mei, dicepatkan kepada 14 Mei.

Bagaimana calon presiden menang?

Seorang calon memerlukan lebih 50 peratus undi dalam pusingan pertama untuk meraih kemenangan.
Jika tiada calon melepasi undian 50 peratus, dua calon utama akan bertanding sekali lagi dalam pusingan kedua pada dua minggu seterusnya.
Pusingan kedua pemilihan presiden dijadualkan berlangsung pada 28 Mei.

Bagaimana pilihan raya parlimen diadakan?

Pilihan raya untuk 600 Ahli Parlimen atau Perhimpunan Nasional diadakan menerusi sistem perwakilan berkadar (proportional representation).
Rakyat Turkiye mengundi mengikut senarai parti berbanding calon dan jumlah kerusi diselaraskan dengan undi yang diperolehi setiap parti berbanding gabungan.
600 Ahli Parlimen mewakili 87 kawasan mengundi di 81 wilayah.
Untuk dilantik ke parlimen, sesebuah parti atau gabungan memerlukan tujuh peratus undi.
Untuk menguasai parlimen, sesebuah parti atau gabungan perlu memperoleh lebih separuh atau 301 daripada keseluruhan kerusi.